Behouden en versterken van de cultureel-historische en landschappelijke waarden als drager en aanjager van ontwikkeling

Er is onderzoek gedaan naar wijken, buurten en gebieden, het structureren ten behoeve van de Omgevingsvisie, gebiedsvisies, MAAK.Zaanstad, bestemmingsplannen, het omgevingsplan, ruimtelijke plannen en de transformatie van het landschap.
De waarden van de vooroorlogse sociale woningbouwwijken zijn geïnventariseerd en gewaardeerd. In 2021 zullen de waarden en bijbehorende richtlijnen en criteria worden geborgd via ruimtelijke instrumenten..
De historische linten, dijken en paden zijn kernkwaliteiten van de gemeente Zaanstad en van het landschap van Laag Holland. Dit is een van de redenen waarom de cultuurhistorische basis van de linten uitgebreid in kaart is gebracht. Verder zijn er stedenbouwkundige ‘prototypes’ gemaakt van twee heel verschillende deelgebieden; Westzaan en de Stadse Zaan. In 2020 is de visie vastgesteld door de raad.

Binnen de stad gaan we op zoek naar monumenten die een sleutelpositie hebben in een wijk of een gebied. Waar mogelijk zetten we deze in, eventueel in samenwerking met de provincie, als aanjager voor de herontwikkeling van de wijk.

Zaanstad is een pilotgemeente voor de landelijke kerkenvisie van de Rijksdienst voor het cultureel erfgoed. Een belangrijk doel van de kerkenvisie is dat partijen met elkaar in gesprek gaan en inzicht krijgen in de verschillende belangen en waarden: fysiek (gebouw met interieur en omgeving), economisch (eigenaar, functie, financieel) en sociaal-maatschappelijk (buurt, burgers, functie). De inventarisatie- en analysefases zijn afgerond. Het projectteam heeft gesproken met diverse stakeholders in de stad over de vorm en inhoud voor de kerkenvisie voor Zaanstad.
Binnen de kerkenvisie onderzoeken we ook de oplossing voor het onderhouden en bespelen van klinkend erfgoed; de orgels. Inmiddels is het orgelbestand in kaart gebracht en weten we de huidige staat van deze orgels.

De gemeente heeft de wettelijke taken uitgevoerd zoals de vergunningverlening, de restauratiebegeleiding, herbestemmen van monumenten, verduurzamen van monumenten, subsidieverlening en het aanwijzen van nieuwe monumenten. Verder krijgen de eigenaren de benodigde informatie over hun monument. Informatie over het verduurzamen van hun monument heeft hierbij speciale aandacht. Met de nieuwe nieuwsbrief en website is de slag gemaakt naar het actief communiceren met de eigenaren van monumenten.

De samenwerkingsovereenkomsten op het gebied van archeologie met de gemeenten Wormerland en Oostzaan waren verlopen en zijn in 2020 aangepast en gemoderniseerd.

Alle bouwaanvragen binnen de gebieden van archeologische waarde op de bestemmingsplankaart zijn beoordeeld op hun gevolgen voor archeologie. Waar nodig is archeologisch vooronderzoek gevraagd wat in een aantal gevallen leidde tot opgravingen.

Belangrijke onderzoeken waren die naar de resten van molen De Ram in Wormerveer en de 18e -eeuwse bewoning aan de Westzijde 340 in Zaandam. Daarnaast is het uitbaggeren van de Wilhelminasluis archeologisch begeleid wat een enorme hoeveelheid vondsten opleverde, naar schatting tussen de 200.000 en 300.000 vondsten. De komende jaren worden deze verder bekeken.
Met het Zaans Museum en het Huis van Hilde is gesproken over tentoonstellingen met deze vondsten. Waarschijnlijk zal een kleine selectie in de tweede helft van 2021 te zien zijn in de vitrines in de hal van het gemeentehuis.

Publicaties over archeologische vondsten zijn verschenen in de Windbrief van de Zaanse Molen en het blad Zaans Erfgoed, een uitgave van de Zaanse Erfgoedverenigingen. In het Noord-Hollands Dagblad verschenen artikelen over de opgraving van molen De Ram en de vondsten uit de Wilhelminasluis.