Bestuurlijke hoofdlijnen

In januari 2020 organiseerden we samen met de Zaanse ondernemersorganisaties een zeer goed gewaardeerde nieuwjaarsbijeenkomst in het Zaantheater voor onze inwoners, maatschappelijke organisaties, bedrijven en andere bondgenoten. We konden we ons toen nog niet voorstellen dat corona de Zaanse samenleving in een situatie zou brengen die we niet eerder hebben gekend en waarvan het verdere verloop onzeker is gebleken.
We hebben daar als gemeente voortvarend op ingespeeld, in nauwe samenwerking met de veiligheidsregio Zaanstreek Waterland. Eerste prioriteit was daarbij gericht op de gezondheid van onze inwoners, onder meer door het inrichten van coronaposten. Daarnaast moesten we de bakens verzetten op het gebied van openbare orde en veiligheid; het afsluiten van gebieden, andere inzet van handhaving en voorlichting werden plotseling prioriteit. En om de eerste nood bij ondernemers en instellingen te ledigen hebben vele collega’s hard gewerkt om de rijksregelingen zoals ToZo te implementeren.
We wilden ook weten welke maatschappelijke impact corona op de korte en langere termijn heeft op onder meer onderwijs, cultuur, sport, zorg (wijkteams).
Alle analyses wijzen er op dat de crisis grote impact heeft op de inwoners van Zaanstad. Duidelijk is geworden dat de inwoners die het al moeilijk hadden nóg kwetsbaarder werden of zullen worden. Toenemende kansenongelijkheid in de stad is daardoor een groot risico. Landelijk hebben we hiervoor aandacht gevraagd via het Manifest van de 15 steden, via de Commissie Depla en het Nationaal Plan Onderwijs waar nu aan gewerkt wordt.  
Maar de beperkende maatregelen die ten gevolge van het virus zijn opgelegd treffen niet alleen de meest kwetsbaren. Ook ondernemers en instellingen worden hierdoor hard getroffen. Sommige sectoren ( zoals de horeca en de cultuursector)  zijn in acute problemen terecht gekomen, voor andere sectoren kunnen de gevolgen later zichtbaar worden. Door de meest recente lock down van december wordt inmiddels ook het midden en klein bedrijf zwaar geraakt.
Ondanks de beperkingen van corona en de maatregelen die we hebben moeten nemen om de stad vitaal te houden, hebben we in 2020 weer stappen gezet in de uitvoering van het coalitie akkoord, veelal in nauwe samenwerking met onze partners.

De stad vitaal houden
Instellingen en ondernemers vormen een belangrijke basis voor een vitale stad. Wanneer zij wegvallen komt de leefbaarheid steeds meer onder druk te staan. Bovendien neemt de werkloosheid snel toe en is het zaak deze mensen zo snel mogelijk weer aan het werk te helpen. Daarom hebben we geïnvesteerd in het behoud van een vitale stad het motto: nu investeren in die vitale stad voorkomt hogere kosten op een later moment.
We hebben onze (beperkte) middelen en rollen effectief en efficiënt ingezet om zoveel mogelijk instellingen en bedrijven te steunen; in aanvulling op de richtlijnen en maatregelen vanuit Rijk, provincie en RIVM.

Samen de stad mooier maken .
Zaanstad staat op een cruciaal moment in haar ontwikkeling. De stad groeit naar 200.000 inwoners in 2040. Het was voor corona al een complexe opgave om de stad te laten groeien met kwaliteit, terwijl we ook de kwaliteit in de bestaande stad willen behouden en versterken. Iedereen moet kunnen blijven meedoen en de stad moet fysiek niet “op slot” gaan. De unieke combinatie van wonen, werken en recreëren moet behouden blijven. En we willen dat doen in bondgenootschap met onze inwoners, ondernemers en (maatschappelijke) partners. Samen de stad mooier maken dus..
Corona heeft deze uitdagingen voor Zaanstad niet veranderd, sterker: het werken aan deze opgaven samen met onze partners is nog urgenter geworden. Maar de pandemie zorgde er wel voor dat we af en toe moesten improviseren op vraagstukken die we niet hadden voorzien.

De samenwerking met onze partners moesten we door de beperkingen van corona steeds meer digitaal vormgeven.

Ondanks de beperkingen van corona hebben we in 2020 stappen gezet in de uitvoering van het coalitie akkoord, veelal in nauwe samenwerking met onze partners.

Prettig wonen
Zaanstad wil de komende decennia groeien. Omdat deze groei binnenstedelijk zal zijn moet dit gepaard gaan met verbetering van de fysieke en sociale kwaliteit van de gehele stad. Daarom kijken we  naar de waarde en betekenis van de openbare ruimte, van het landschap in en om de stad en naar de behoefte aan maatschappelijke voorzieningen. Tenslotte naar de ambities die we hebben op het gebied van bijvoorbeeld klimaatadaptatie en energietransitie

Stevige groei impuls in 2020
Om de woningbouw- en verstedelijkingsdoelen te realiseren, hebben we in 2020 nieuwe stappen gezet. Vanuit de woningbouwimpuls van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft Zaanstad een financiële bijdrage gekregen. We hebben drie aanvragen voor de eerste twee tranches van de rijksregeling woningbouwimpuls ingediend. Daarvan zijn er twee toegekend; voor Zaandam Centrum en in de Kogerveldwijk. Daarnaast zijn de bestemmingsplannen van de Zaanse Helden, Bannehoven, Houthavenkade, Noordeinde en Oostzijderpark vastgesteld. Na onherroepelijke vergunning kunnen hier uiteindelijk 2124 woningen gebouwd. Ook wordt er gebouwd op onder meer Gouwpark, Oostzijderpark, Brokking, Kreekrijk, Burano, de Industrieel en de Pauw.

Cultuurhistorische waarde als bouwsteen in de gebiedsontwikkeling
In 2020 zijn ruimtelijke en cultuurhistorische kwaliteitskaders vastgesteld. Denk hierbij aan de visie voor dijken, linten en paden en ruimtelijke programma’s van eisen van gebiedsontwikkelingsprojecten. De transformatie van het Meneba-terrein, de voormalige meelfabriek in Wormerveer, is een voorbeeld waar ruimtelijke- en cultuurhistorische kwaliteiten hand in hand gaan.   We hebben hier een cultuurhistorische verkenning uitgevoerd en deze is ter inspiratie en als richtlijn gebruikt voor de ruimtelijke uitwerking in het programma van eisen en in de Anterieure Overeenkomst met de ontwikkelaar.

Veiligheid bruggen
Het project Verbeteren Veiligheid Brugbediening is verder uitgevoerd. Enkele voorbeelden zijn: gele attentievlakken, extra camera’s, signalering, balustrades, leuningen, etc. De deelprojecten ‘totaalbeeld brug’ (aanbrengen van valcamera’s) en ‘gele vlakken op de door Zaanstad bediende beweegbare bruggen’, zijn in dit jaar afgerond. Ook de integrale veiligheidsmaatregelen op de Pr. Bernhardbrug zijn grotendeels uitgevoerd. Verder zijn er attentieknoppen als proef op de Pr. Bernhardbrug aangebracht. Tegelijk wordt gewerkt met automatische beelddetectie. Tenslotte is het deelproject Optimalisatie Camerabeelden opgestart en is de Spoorbrug Zaandam inmiddels voorzien van gekwalificeerde camerabeelden.

Verbeteren aansluiting met de regio
In het kader van AVANT hebben wij de voorbereiding afgerond. De beoogde start realisatie is in 2021. Ten aanzien van de Guisweg hebben we interactief een voorkeursalternatief vastgesteld en zijn we gestart met de volgende fase. Tenslotte is de Wilhelminasluis opgeleverd en is het besluit tot aanbesteding van de Zaanbrug genomen; uitvoering 2021-2023

Gezond leven
Voor inwoners die jeugdhulp en  maatschappelijke ondersteuning nodig hadden of onderwijs volgden, is 2020 een bewogen jaar geweest. Corona had veel impact en tegelijkertijd moesten de kosten van jeugdhulp en WMO beheersbaar blijven. Met onze partners werkten we samen om leervertraging en gevoelens van eenzaamheid te voorkomen

Start stedelijk jeugdteam.
Het jeugdteam werkt als één stedelijk team en heeft de samenwerking met het onderwijs en de Sociaal Wijkteams sterk verbeterd. We hebben de informatieketen te verbeterd, waardoor we beter zicht hebben op de hulp die wordt geleverd en de kostenontwikkeling daarvan.

Dak – en thuislozen
Naast de groep ‘buitenslapers zagen we in 2020 het aantal economisch daklozen toenemen. Zeker bij de groep economisch daklozen is het van belang direct ondersteuning te bieden. Om grotere problemen op de langere termijn te voorkomen hebben we geïnvesteerd in het openen van een noodopvang. Door middel van een quick-scan naar de zorgbehoefte en mogelijkheden van de personen hebben we beter zicht gekregen op de problematiek van de groep. Ook de personen bekend bij de wijkteams, Zaanerf en diverse zorgaanbieders werden hierin betrokken. De nieuwe inzichten kunnen goed kunnen gebruiken voor de opzet van maatschappelijke opvang en verwerken in de aanbesteding Beschermd Wonen.

Waardig ouder worden
We werken samen aan een inclusieve samenleving, waarin iedereen volwaardig kan meedoen en mensen elkaar helpen om zo lang mogelijk zelfstandig en prettig thuis te kunnen wonen. Eén van de speerpunten is dat inwoners in de eigen wijk waardig ouder kunnen worden. We werken onder andere aan passende woonzorgvormen, een veilige en toegankelijke woonomgeving en een gevarieerd zorg- en dienstenaanbod. Alle inwoners met een ondersteuningsvraag moeten terecht kunnen bij de Sociaal Wijkteams.

Corona maakt ouderen eenzaam
De strategische agenda ‘ouder worden’ is in 2020 verder uitgevoerd. Het was voor ouderen geen gemakkelijk jaar. Door corona was er meer eenzaamheid en gemis aan contact.. Er is ingezet op  aanbod van praktische hulp, beeldbellen, telefonische doktersconsulten en buitenconcerten. In de actieweek ‘Eén tegen eenzaamheid’ werden koffie/thee pakketjes met kletskaartjes uitgedeeld in de diverse wijken.

Ontmoeting en verbreding woon/ zorg voorzieningen
Het verminderen van eenzaamheid onder ouderen is belangrijk. Mede daarom voerden we een praktisch onderzoek uit om te kijken hoe nieuwe ontmoetingsruimten tot stand kunnen komen en hoe de bestaande beter gebruikt kunnen worden. Hierin worden aanbevelingen gedaan voor de gemeente, de partners én de beheerders/gebruikers zelf.
Om de doorstroom van ouderen naar een geschikte woning te bevorderen is een subsidie voor een doorstroomregeling ingesteld. Er is brede aandacht voor alternatieve woon-zorgvormen en woningen voor ouderen. Voorbeeld hiervan is de aankomende nieuwbouw op het oude gasfabrieksterrein in Krommenie, waar de wijk zelf onder meer koos voor 12 woningen voor senioren met een gezamenlijke ‘huiskamer’.
Een aantal bestaande woningcomplexen is beter toegankelijk gemaakt voor ouderen. Wij zijn gestart met de vertaling van de Regiovisie Ouderenzorg Zaanstreek-Waterland 2020 – 2025 naar een programma gericht op het versterken van de zorg voor ouderen. Dat doen we ook in de samenwerking met Zilveren Kruis.
Samen met de wijkteams en de Zaanse mantelzorgers hebben we verbetering aangebracht in de ondersteuning van de mantelzorgers, waaronder op het gebied van samenwerking en communicatie.

Welvarende stad
Corona heeft een grote stempel gedrukt op de gehele maatschappij. De pandemie had impact op de gezondheid van onze inwoners. Er was een toename van eenzaamheid en veel inwoners misten contact.  Het culturele leven kwam in zijn geheel tot stilstand. Sail, de Zomer van Monet en vele andere evenementen en culturele activiteiten werden afgeschaald of uitgesteld.  De hierdoor vrijgekomen middelen zijn  voor een deel gebruikt om de schade bij Zaanse culturele instellingen en verenigingen op te vangen. Waar mogelijk als cofinanciering bij regelingen van het Rijk of de Provincie.
Sportaccommodaties werden gesloten en daarnaast werden andere beperkingen opgelegd, zoals ten aanzien van groepsgrootte en onderscheid tussen kinderen en volwassenen.

Ondanks corona vele initiatieven
Ondanks de ingrijpende coronamaatregelen hebben de sectoren cultuur, sport en onderwijs laten zien  dat ze heel flexibel zijn. Vooral voor de jeugd wisten zij een mooi programma te maken.
Samen met het Sportbedrijf hebben is een sportloket opgezet. Hier kunnen sportverenigingen terecht met coronavragen en kunnen wij meer sturing geven aan samenwerking en verbinding tussen de diverse verenigingen en verschillende takken van sport.
Het Sportbedrijf organiseerde in 2020 een Zomer-, Herfst- en Winter Experience om kinderen tot en met 17 jaar toch een kwalitatief hoogwaardig sport- en cultuuraanbod te kunnen bieden.

Samenwerking tussen leerplicht, jongerenloket, RMC, etc. geïntensiveerd
Om de toename van leervertraging en gevoelens van eenzaamheid zoveel mogelijk te voorkomen hebben we de samenwerking met onze partners geïntensiveerd. Zo hebben de medewerkers van Leerplicht, RMC en Jongerenloket zich samen ingezet voor begeleiding van jongeren die dat nodig hebben. Samen met het onderwijs voorkomen ze daarmee schooluitval.
Er was veel aandacht voor de aansluiting met werk en zorg. Omdat de medewerkers afgelopen jaar minder op de school aanwezig, gebruikten zij andere manieren om uitval van jongeren te voorkomen. Ze legden veel telefonisch of appcontact met jongeren en ze deden drempelbezoeken als dat nodig was. Leerplicht werkte succesvol samen met de BOA’s. Zij gingen samen de straat op om jongeren op te zoeken en contact te leggen. Deze samenwerking kreeg veel landelijke aandacht.
Omdat het onderwijs 2020 voor een groot deel digitaal was hebben wij waar nodig kinderen voorzien van laptops, zodat ze thuisonderwijs konden volgen. Daarnaast hebben we noodopvang gerealiseerd voor kwetsbare leerlingen, samen met de scholen en de kinderopvang. Met Fluxus en het Sportbedrijf hebben we ook (digitale) activiteiten georganiseerd. Zo konden de kinderen in deze periode toch actief blijven en contact houden met leeftijdsgenoten.

Werk inkomen en economie
In 2020 lag de focus op het bieden van ondersteuning aan bedrijven die getroffen zijn door de coronacrisis. Met alle macht hebben gezorgd dat de overheidssteunpakketten als de Tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers (Tozo), Tegemoetkoming vaste lasten (TvL), en de Noodmaatregel Overbrugging voor Werkgelegenheid (Now) werden uitgevoerd.  
Corona heeft de focus van de werkgeversdienstverlening gedeeltelijk verlegd. Het aantal vacatures is gedaald en een deel van de werkgevers waarmee wordt samengewerkt heeft het zwaar. Met die werkgevers bleven we in contact door ze luisterend oor te bieden en te verwijzen naar beschikbare regelingen. Tegelijkertijd zijn mensen bemiddeld naar sectoren waar nog wel vacatures zijn. De plannen voor de doorontwikkeling van het regionaal werkgeversservicepunt (WSP) zijn in eerste instantie uitgesteld, maar in de loop van het jaar alsnog opgestart. De plannen voor doorontwikkeling blijven ongewijzigd en lopen door in 2021.

In 2020 hebben we grote stappen gezet in de Zaancampus-samenwerking tussen bedrijfsleven, opleidings- en onderwijspartners en overheid. De Zaancampus is dé centrale techniekopleider voor onze regio en daarbuiten.
Bij het opleiden van technici voor de energietransitie gaat het vooral om functies in de installatie- en elektrotechniek. Dit is een integraal onderdeel van de Zaancampus. De in dit jaar geformaliseerde samenwerking tussen de Zaancampus-opleiders en Engie op het gebied van duurzaamheid zal in de komende tijd nieuwe initiatieven en mogelijkheden opleveren. Medio 2021 wordt een stichting opgericht waarin de Zaancampus-samenwerking formeel haar beslag krijgt.

Om de Zaanse economie diverser te maken en het vestigingsklimaat voor (internationale) bedrijven aantrekkelijker te maken hebben wij een bidbook gemaakt om de Europese school in Zaanstad te vestigen. De Europese School levert zowel direct als indirect banen op.

Veilige stad
Corona noodzaakt aanpassing bedrijfsvoering
De plotselinge pandemie betekende een nieuwe prioriteit voor het hele programma Vergunningverlening, Toezicht en Handhaving (VTH). De coronacrisis heeft impact op veiligheid, overlast en handhaving. In algemene zin geldt dat corona de veiligheidsopgave voor de stad groter maakt. 2020 heeft voor het toezicht en handhaving op straat voornamelijk in het teken gestaan van corona en de bijbehorende taken. Samen met onze ketenpartners hebben we flink ingezet op het waarborgen van de gezondheid en veiligheid van de Zaankanters.

Risicogerichte  aanpak op jeugd
Om overlast tegen te gaan, zet Zaanstad samen met jongerenwerk, straathoekwerk, politie en jeugdboa’s dagelijks preventief in op alle overlastlocaties. Als dit onvoldoende blijkt, brengt Zaanstad de stelselmatige veroorzakers in beeld en wordt een preventieve en repressieve groepsaanpak gestart, samen met onze partners. In 2020 hebben we actief ingezet op twee jeugdgroepen die met elkaar in heftig (online) conflict waren. Daarnaast is in het vierde kwartaal de evaluatie van de ketenaanpak jeugdoverlast gestart.
We willen voorkomen dat de herrieschoppers afglijden naar criminelen die ernstiger vormen van overlast en criminaliteit veroorzaken. Daarom is voor individuele jongeren van 12 tot en met 23 jaar naast de Aanpak 075 in 2020, de Aanpak Risicojongeren gestart. Jongeren krijgen van de gemeente een regisseur toegewezen, die er intensief op toeziet dat een jongere niet verder afglijdt naar de ondermijnende jeugdcriminaliteit. Ouders, broertjes en zusjes worden in deze aanpakken meegenomen.
De Aanpak Risicojongeren is onderdeel van het tweejarige project Back on Track in 075. Het ministerie van Justitie en Veiligheid heeft hiervoor 1,63 miljoen euro subsidie toegekend.. Hierbij richten wij ons op de risicojongeren zelf, het gezin, de scholen en de digitale (leef)wereld van de jongeren.
Tot slot heeft Zaanstad als deelnemer in een landelijke werkgroep een substantiële bijdrage geleverd aan een nationaal plan om wapenbezit en –gebruik onder jongeren tegen te gaan.

Duurzaam en groen
Innovatie en duurzaamheid; de blik vooruit.
Het stimuleren van innovatie en duurzaamheid is een belangrijke voorwaarde voor een toekomstbestendige Zaanse economie. Innovatie is niet alleen van belang met het oog op het bestrijden van de effecten van corona, maar ook voor de periode erna, om te komen tot duurzame groei.
Met betrokken overheidspartijen en marktpartijen uit de textielindustrie zijn afspraken gemaakt over de verwerking van circulaire grondstoffen in nieuwe textiele producten; de Denim deal . Doel hiervan is om van afgedankt gesorteerd textiel grondstoffen te maken voor nieuwe producten. Voor de Denim Deal zijn. Hiervoor zijn nieuwe machines aangekocht en in ontwikkeling.

Naar een schoner milieu
In 2020 is de verbetering van de luchtkwaliteit in Zaanstad voortgezet. Dit komt vooral omdat het verkeer steeds schoner wordt. De Zaanse aanpak van diffuus lood vervult een voortrekkersrol in Nederland. De afgelopen jaren is deze aanpak door andere overheden overgenomen of als inspiratiebron gebruikt. Inmiddels hebben 11.000 inwoners de gelegenheid gehad om hun tuinen te laten onderzoeken op de aanwezigheid van lood.

Uitvoering Grondstoffenplan Inzameling van huishoudelijk afval

Met uitzondering van de pilot Saendelft zijn ook de laatste wijken van Zaanstad overgegaan op de nieuwe manier van inzamelen. Grondstoffen worden door middel van rolcontainers aan huis ingezameld. Voor het weggooien van restafval maken bewoners gebruik van ondergrondse containers. Het grondstoffenplan voor de laagbouw is hiermee afgerond. Bewoners uit de hoogbouw kunnen gebruik maken van openbare grondstofcontainers op centrale plekken in de wijk.  
De eerste resultaten van het grondstoffenplan zijn veelbelovend. Ondanks dat er naar schatting door corona gemiddeld 23-30% meer huishoudelijk afval is, nam de hoeveelheid huishoudelijk restafval t.o.v. 2019 alsnog met 4% af doordat de inwoners van Zaanstad het afval beter zijn gaan scheiden,..
Met HVC werd een nieuwe dienstverleningsovereenkomst voor zeven jaar getekend. HVC blijft het fijn huishoudelijk restafval inzamelen. Per september 2020 heeft de gemeente de inzameling van grof huishoudelijk afval overgenomen.

Beheer en onderhoud van de riolering
De gemeente streeft naar een doelmatige en milieuverantwoorde inzameling en afvoer van regen- en afvalwater. We werken daarbij samen met partners in de waterketen, zoals het drinkwaterbedrijf en het hoogheemraadschap. Daartoe is onder meer het verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan 2020-2024 is afgerond en vastgesteld door de raad. Met dit plan is gekozen om te sparen voor vervangingsinvesteringen om de schuldenlast van de gemeente te beperken. Ook zijn richtlijnen vastgesteld ten behoeve van een klimaatadaptieve inrichting van de openbare ruimte.
Bij het inplannen van rioolvervanging is een goede afstemming met andere projecten in de openbare ruimte noodzakelijk. Om dit te bereiken is het investeringsplan geactualiseerd.
De beschikbare budgetten voor de vervanging van riolering worden niet volledig besteed. Circa 85% van deze budgetten zijn tot besteding gebracht. Dit heeft te maken met de beperkte capaciteit van nutsbedrijven om tijdig ook hun kabelnet aan te passen. In totaal is 15 km aan riolering vervangen.

Krachtige kernen en wijken
Pact Poelenburg en Peldersveld 2020-2040
In 2020 werd Pact Poelenburg en Peldersveld gesloten. Kinderen uit deze wijken zijn onevenredig hard getroffen door de coronamaatregelen. Gevolgen zijn een toename van onderwijsachterstanden, spanningen in huis en financiële problemen. Voor de wijkteams werd het door corona lastiger om deze kinderen te bereiken.
Bij Pact Poelenburg zijn 24 organisaties  betrokken. Dit pact moet de kansenongelijkheid tussen wijken tegengaan en kent drie centrale thema’s: Jeugd, Armoede en participatie en fijn en veilig wonen.
Voor het thema fijn wonen hebben we samen met de corporaties en inwoners gewerkt aan een visie op wonen, als basis voor het uitvoeringsplan. Op het gebied van veiligheid is de aanpak van woonfraude gestart, met zichtbare acties in de wijken. In 2020 is een veiligheidsregisseur aangesteld met middelen vanuit de Regiodeal ZaanIJ.

Ondersteuning buurthuizen
Voor de buurthuizen was het moeilijk of soms zelfs onmogelijk, om activiteiten voor kwetsbare groepen te blijven organiseren of faciliteren. Onze inzet was dit jaar voor een belangrijk deel gericht op ondersteuning. De Pelikaan ondersteunen we actief bij het maken van plannen voor de beoogde nieuwe Pelikaan op het Durghorstplantsoen. Ook is een begin gemaakt met de ondersteuning van de Vuister; dit in verband met de herontwikkeling van Westerkoog.

Ondersteuning initiatief en vrijwilligers
Juist door corona werd de kracht van de buurten en Zaanstad als geheel zichtbaar. Positief is dat we in veel wijken een sterke toename zagen van vrijwilligers en hulpinitiatieven.
Met Zaankanters voor Elkaar hebben we in 2020 ingezet op het ondersteunen en waarderen van vrijwilligers(organisaties) en hulpbehoevenden zoals ouderen en op het tegengaan van eenzaamheid.
In 2020 zijn in totaal circa zeventig Vrijwilligerswaarderingen gedaan. Hierbij is een veelvoud aan Zaanse vrijwilligers persoonlijk bedankt voor hun inzet.
Het jaarlijkse Vrijwilligersfeest 2020 is door corona helaas gecanceld. Daarvoor in de plaats is aan 600 Zaanse vrijwilligers een brievenbuspresentje gestuurd.  

Bestuur en financiën
We werken inmiddels een jaar thuis en dat vraagt af en toe om improvisatie en aanpassing aan de werklocatie. Hoewel af en toe thuiswerken ook zijn voordelen kent, valt het voor veel medewerkers zwaar. Afstemming gaat moeizamer, digitaal werken vraagt veel energie en de combinatie met thuisonderwijs of klein behuisd zijn heeft in sommige gevallen een negatief effect op de vitaliteit van onze medewerkers. Voor nieuwe medewerkers is het lastig zich in te werken en zich direct thuis te voelen vanachter een videoscherm.  
Daarnaast is het extra druk door de steeds wisselende omstandigheden en uit te voeren maatregelen. Als werkgever probeerden we zo veel mogelijk de medewerkers tegemoet te komen door het beschikbaar stellen van goede voorzieningen en zo nodig bespreekbaar maken van het stellen van de prioriteiten. Ondanks corona en de onverwachte werkzaamheden die daar uit voortvloeiden, vond het reguliere werk zoveel mogelijk doorgang. Dat zegt iets over de flexibiliteit en het doorzettingsvermogen van de mensen in de organisatie.
De lockdown in maart betekende dat de raad snel overging op digitaal vergaderen. Dit werd mogelijk gemaakt door de inzet van onze medewerkers en door flexibele ondersteuning door een snel aangeschaft videobelprogramma.
Ook het gesprek met de stad moesten we op een andere manier vormgeven. Daarbij hebben we verschillende online kanalen ingezet.
Precario is kwijtgescholden om ondernemers te ontzien. Er is een hoger debiteurensaldo ontstaan. Het Rijk heeft gemeenten gecompenseerd.
In de projectgroep Vitale stad zijn afwegingskaders vastgesteld om bij compensatie te kunnen prioriteren.

Dienstverlening op orde
De dienstverlening is vorig jaar sterk aangepast. De openingstijden zijn aangepast en de dienstverlening is zo veel mogelijk verschoven van fysiek naar digitaal. Inwoners moeten een afspraak maken voor een bezoek aan burgerzaken. Ook worden vooraf afspraak ingepland voor bezoeken aan het gemeentearchief, belastingen en voor het inzien van dossier van een vergunningaanvraag. Na enige opstartproblemen is deze omschakeling goed verlopen. Komt er toch iemand zonder afspraak langs, dan wordt deze zo goed mogelijk geholpen. We hebben de aanpassing van onze dienstverlening steeds geprobeerd onze inwoners hiervan zo weinig mogelijk hinder te laten ondervinden
Vergeleken met 2019 is het aantal bezoekers op het stadhuis bijna gehalveerd. Daarentegen is het aantal telefonische en digitale vragen flink toegenomen. Het aantal klachten is nagenoeg gelijk gebleven.
Om onder deze omstandigheden de dienstverlening op niveau te houden, hebben de medewerkers een stevige werkdruk ervaren.
In de zomer van 2020 is de geactualiseerde visie op dienstverlening vastgesteld. Het uitgangspunt van deze visie op dienstverlening is: ‘We willen behouden wat goed is en verbeteren wat nodig is.’ De geactualiseerde visie rust op drie pijlers: digitalisering, maatwerk en communicatie met inwoners en ondernemers
In 2020 zijn er meerdere klanttevredenheidsonderzoeken uitgevoerd voor zowel telefonie als de website. Er is hiervoor positieve waardering uitgesproken. Met de opbrengsten van deze klanttevredenheidsonderzoeken worden werkprocessen -waar mogelijk - verbeterd.

Raad aan de voorkant
De raad heeft het kader ‘Raad aan de voorkant’ vastgesteld. Hierdoor heeft de raad meer richtinggevende invloed op het proces en de inhoud van grote onderwerpen, zoals een nieuwe woonvisie of cultuurvisie.

Andere invulling van het gesprek met de stad
Het organiseren van fysieke bijeenkomsten werd door corona onmogelijk. Gevolg hiervan was dat het voornemen om halverwege deze bestuursperiode terug te gaan naar de gesprekspartners van de 150 dagen niet kon doorgaan. Met onze bondgenoten wilden vooruitkijken naar de resterende bestuursperiode. In de jaarrekening 2019 hebben we daarom een overzicht gegeven van de voortgang van het coalitieakkoord halverwege de bestuursperiode.
De beperkingen van corona betekende zijn we het gesprek met de stad anders gaan vormgeven. We werden gaandeweg  2020 steeds beter in het organiseren van digitale bijeenkomsten en online inspraak. We hadden hierbij goede technische ondersteuning en de ervaring van gespreksleiders bij het gebruik van de nieuwe kanalen groeide. Voorbeelden hiervan zijn de klimaattafels en de inspraak bij projecten in de openbare ruimte, zoals bij de Guisweg. Voor na corona betekent dit dat onze gereedschapskist om het gesprek met de stad te voeren, groter is.

Versterken samenwerking in de regio en lobby bij het rijk
Via onze landelijke netwerken, zoals de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en het G40-stedennetwerk, hebben we aandacht gevraagd voor betere financiële verhoudingen tussen het Rijk en gemeenten en de kosten die gemeenten maken in het Sociaal Domein.
Daarnaast heeft het ministerie van Binnenlandse Zaken ruim € 20,7 miljoen toegezegd in het kader van de Woningbouwimpuls. Dit bedrag is bedoeld voor woningbouwprojecten in het centrum van Zaandam en de Kogerveldwijk.  
Samen met veertien andere gemeenten heeft Zaanstad met een manifest aandacht gevraagd bij het kabinet voor kwetsbare wijken en de meest kwetsbare inwoners, die door corona het hardst worden getroffen.