Werken aan open, diverse en kansrijke wijken

Voor maatschappelijke voorzieningen is gewerkt aan het maatschappelijk voorzieningenmodel. Het door Amsterdam ontwikkelde model wordt aangescherpt met Zaanse data, die in 2020 verzameld en geactualiseerd zijn. Met het model wordt het mogelijk om in de MAAK-gebiedsontwikkeling de behoefte aan maatschappelijke voorzieningen – uitgedrukt in meters – goed in beeld te brengen. Het totaal aan benodigde maatschappelijke voorzieningen voor Zaanstad wordt in 2021 samengebracht in het strategisch huisvestingsplan.

Het Pact Poelenburg en Peldersveld is in februari 2020 getekend door 24 organisaties, waaronder de gemeente. Het Pact heeft als doel om de kansenongelijkheid in de wijken tegen te gaan en kent drie centrale thema’s:

1. Jeugd*
2. Armoede en participatie
3. Fijn en veilig wonen

*Dit thema wordt behandeld onder het kopje Uitvoeringsplan Taal/opvoeding/onderwijs.

Voor het thema fijn wonen hebben we samen met de corporaties en inwoners gewerkt aan een visie op wonen, als basis voor het uitvoeringsplan. Op het gebied van veiligheid is de aanpak van woonfraude gestart, met zichtbare acties in de wijken. In 2020 is een veiligheidsregisseur aangesteld met middelen vanuit de Regiodeal ZaanIJ. Punten die vooralsnog spelen binnen deze aanpak zijn onder meer huisvestingsvergunningen, overbewoning aanpakken en de BRP-registratie op orde krijgen.

Daarnaast zijn we voor de langere termijn in gesprek met het Rijk om een gezamenlijke aanpak op te zetten met de Belastingdienst, Arbeidsinspectie, het Openbaar Ministerie, de Fiscale inlichtingen- en opsporingsdienst en de politie. De gesprekken hierover met het Rijk bevinden zich in de beginnende fase.   

Na enige vertraging door corona zijn we samen met de partners van het pact gestart om het uitvoeringsplan voor het thema participatie en armoede vorm te geven. Er is een aantal concrete activiteiten uitgevoerd in 2020, waaronder de opzet van het banenplan ZaanIJ. Over de voortgang van het banenplan is gerapporteerd in programma 2. De inzet om mensen met een uitkering te begeleiden naar werk en participeren, maakt nu deel uit van de reguliere werkwijze.

De Regio Deal ZaanIJ is met ingang van eind 2019 een regionale samenwerking met de gemeente Amsterdam, gemeente Oostzaan en verschillende ministeries, waaronder het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit, het ministerie van Justitie en Veiligheid en het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Vanuit de Regiodeal zijn middelen beschikbaar gesteld om de brede welvaart in het ZaanIJ gebied te versterken. De wijken Poelenburg en Peldersveld zijn onderdeel van dit gebied. Extra inzet op de verlengde leertijd en de investeringskosten voor het Huis van de Wijk maken onderdeel uit van de projecten binnen de Regio Deal ZaanIJ.

• De Visie taalontwikkeling en implementatie is vastgesteld door het college van burgemeester en wethouders en bestuurders organisaties kernteam Taal, Opvoeden en Onderwijs. Ook zijn er een handboek, een gezamenlijke communicatiestrategie voor partners en handvatten voor ouders ontwikkeld.
• Zomerschool 2020 heeft plaatsgevonden, met een verdubbeld aantal leerlingen.
• Verlengde leertijd is gestart. Doorontwikkeling was in 2020 onderwerp van overleg, ook in het kader van de Regiodeal ZaanIJ.
• Taal- en ouderbetrokkenheidslessen op scholen zijn door de coronamaatregelen tijdelijk stopgezet. Ouders hadden geen toegang tot de schoolgebouwen.
• De ontwikkeling van Centering Pregnancy en Centering Parenting, groepsbijeenkomsten voor zwangeren en voor kersverse moeders, heeft vertraging opgelopen.
• Een VVE-monitor is opgestart om zicht te krijgen op de wachtlijsten en de achterliggende oorzaken; in 2020 is het nog niet gelukt om daar betrouwbare rapportages uit te krijgen.
• Er is op structurele basis huiswerkbegeleiding geboden voor circa 35 kinderen uit het primair onderwijs.

Uitvoeringsplan Taal/opvoeding/onderwijs – 12 tot 18 jaar
Het uitvoeringsplan 12 tot 18 jaar is in het najaar van 2020 vastgesteld door de betrokken werkgroep, stuurgroep en het dagelijks bestuur van het Pact.
Onderdeel van het uitvoeringsplan is de start van Studiezalen, zowel bij Pascal Zuid als bij het Zuiderzeecollege. Studiezalen biedt huiswerkbegeleiding en coaching. De Jongerenwinkel, die sinds augustus 2019 actief is en voor jongeren een herkenbare plek in de wijk vormt, is in 2020 bestendigd en er is financiering gevonden voor de komende jaren. De Jongerenwinkel werkt aan talentontwikkeling en toekomstoriëntatie van jongeren. Het aanbod sluit goed aan bij de behoefte en heeft een groot bereik. Voor jongeren die dreigen af te glijden, of die al in de criminaliteit zitten is inzet voor een gebiedsgerichte en persoonsgerichte aanpak.

In oktober 2019 is het interbestuurlijke programma Leefbaarheid en Veiligheid gestart. Hierin staan zestien gebieden in vijftien steden centraal. Zaandam Oost, met de wijken Poelenburg, Pelder-Hoornseveld, Zaandam Zuid, Rosmolenwijk, Kogerveld en de Achtersluispolder is een van de zestien wijken. Directe aanleiding voor het interbestuurlijke programma waren hulpvragen uit een aantal steden en de resultaten van diverse onderzoeken, waaronder de Leefbaarometer 2018.  Hieruit bleek dat het met de leefbaarheid en veiligheid van een aantal binnenstedelijke gebieden de verkeerde kant op dreigde te gaan. Voor ieder van deze zestien stedelijk vernieuwingsgebieden is samen met de betrokken gemeente en haar maatschappelijke partners een integrale analyse van de opgaven in het gebied gemaakt. Daarnaast wordt een brede impactanalyse van de maatschappelijke kosten en baten van een integrale aanpak in deze gebieden voorbereid, inclusief een mogelijke Rijks inzet. Het programma wordt ingebracht bij de coalitieonderhandelingen na de Tweede Kamerverkiezingen.

Het Manifest ‘Kom op voor de meest kwetsbare gebieden’ is ondersteunend aan de lobby voor een nationaal programma. Het Manifest is opgesteld vanuit de analyse dat de impact van corona juist op de bewoners van meest kwetsbare gebieden grote impact heeft.

De afgelopen maanden is op basis van al deze signalen gestart met verschillende acties. De focus ligt daarbij op de 16 stedelijke vernieuwingsgebieden. Het Rijk heeft hiervoor extra middelen ter beschikking gesteld voor jongeren, er is een versnelling gemaakt met het huisvesten van kwetsbare groepen, zoals dak- en thuislozen, arbeidsmigranten, jongeren die jeugdhulp verlaten en mensen met verward gedrag. Ook worden maatregelen genomen om schuldenproblematiek en onderwijsvertraging aan te pakken en (langdurige en jeugd)werkloosheid zo veel mogelijk tegen te gaan. Zo willen Rijk en gemeenten voorkomen dat mensen als gevolg van het coronavirus (verder) in de problemen komen.  

De komende maanden wordt op basis van de effecten en ervaringen van deze versnellingsacties steeds gekeken of aanvullende maatregelen nodig zijn. In het voorjaar van 2021 wordt de Kamer over de voortgang geïnformeerd.

In 2020 is de opgave voor het Huis van de Wijk verder in beeld gebracht. Het Huis van de Wijk gaat laagdrempelig ruimte bieden voor ontmoeten, leren en ontwikkelen. Daarnaast vestigen ook het Sociaal Wijkteam en Jeugdteam zich hier. Het Huis van de Wijk komt op de locatie van de Spaghettiflat in Poelenburg. Er is een business case gemaakt om de vierkante meters en de financiële impact te berekenen. In 2021 worden vervolgstappen gezet; in 2025 moet het Huis van de Wijk er staan.